Kişilik bozuklukları, duygu ve düşünme sistemindeki anormalliklerin genel tanımıdır. Tespiti ve tedavisi zor olan psikolojik rahatsızlar arasındadır. Çünkü hastalar, kendilerindeki kişilik bozukluğunu fark edemezler. Kişinin karakterini büyük ölçüde etkileyen bu rahatsızlıklar zamanla ciddi bir hal alabilir.
Araştırmalara göre toplam 10 farklı kişilik bozukluğu olsa da bir kişide birden fazla bozukluk görülebilir. Üç kümeye ayrılan bu rahatsızlığı detaylıca ele almak gerekiyor. A, B ve C kümeleri olarak üç ana başlıkta inceleyebiliriz.
Paranoid: Hastalarda ciddi güvensizlik ve şüphe problemleri görülür. Etrafındaki insanların sürekli olarak kendisi hakkında kötü düşüncelere sahip olduğuna inanırlar.
Şizonoid: Duygusal ve ilişkisel açılardan tepkisiz kişilerde şizonoid kişilik bozukluğu olabilir. Bu tarz kişiler sosyal etkinliklere karşı ilgisizdir ve insanlardan uzak durmayı tercih ederler.
Şizotipal: Sıra dışı düşünceler, batıl inançlar, gizemli olaylara inanma gibi farklı düşünce şekilleri görülür. Tuhaf olarak nitelendirilen bu insanlar çevrelerinden kopuk bir yaşam şeklini benimser.
Antisosyal: Bu rahatsızlık düşünüldüğü gibi sadece diğer insanlarla iletişimden kaçınma durumu değildir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, diğer insanları uymursamaz, suç işleyebilirler, insanlara karşı duyarsız olurlar.
Borderline: Sınırda kişilik bozukluğu olarak da adlandırılan borderline, kişilerde daima duygusal, ilişkisel bir sorunun eşiğinde yaşama durumu olur. Duyguları istikrarsız ve kişilik imajları değişkendir. İlişkileri de istikrarsızdır.
Histrionik: Kişilik bozuklukları arasında en dikkat çekenlerden biri histrionik bozukluktur. Bu tarz insanlar aşırı ilgi görmek isterler. Parlak, dikkat çekici kıyafetler giyebilir ve duygularını dışarıya çok yansıtabilirler.
Narsistik: Bu kişilik bozukluğuna sahip insanlar, kendilerini diğer insanlardan üstün görürler. Devasa bir ego, takdire ve övgüye ihtiyaç, eleştiriye tahammülsüzlük görülür.
Çekingen: İçine kapanık, kendilerini yetersiz hisseden insanlardır.
Bağımlı: İtaatkâr, başka insanların yönlendirmelerine ihtiyaç duyan insanlar bağımlı olarak nitelendirilir.
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Bu rahatsızlık, Obsesif-Kompulsif bozukluk ile aynı değildir. Burada “kişilik” ögesi ön plana çıkarak takıntılı durumlar bireyin kişiliği üzerinden kendini gösterir.
Kişilik bozukluğuna sahip hastalar durumun farkında olmadıkları için tedaviye başvurmazlar. Bu yüzden tedavi edilmezler ya da yakınlarının zorlamasıyla tedavi sürecine başlanır. Özellikle uzun süre devam eden kişilik bozuklukları için tedavi aşamaları zorlayıcı olabilir. Bazı durumlarda bu hastalar rahatsızlığını fark etmeden başka konular için psikiyatriye başvurur ve doktor tarafından tanı konur.
Tedavi yöntemleri, kişilik bozukluğunun türüne göre belirlenir. Birden çok kişilik bozukluğu olduğunda daha detaylı bir tedavi uygulanabilir. Hastaların bazılarında ilaç tedavisi uygulansa da her hastada ortak olan tedavi yöntemi psikoterapidir. Kişinin olumsuz yönde kalıplaşmış duygu ve düşünce şekillerini olabildiğince normale yaklaştırmak ilk hedeftir. Zamanla daha büyük adımlar atılabilir.
