Aort damarı vücudun en önemli atardamarıdır. Bu önemli yapı, kimi zaman çeşitli nedenlerle oluşan komplikasyonlar sonucu insan hayatını tehdit edebilmektedir. Aortta oluşan genişleme (anevrizma), damarın tıkanması veya daralması aortta oluşabilecek problemlerdir ve tıbbi müdahale gerektirir.
Kalbe, iç organlara, kol ve bacaklara kan taşıyan atardamar aort, yırtılma yani anevrizma riski bulunan 3 katmandan oluşmakta. Aort diseksiyonu durumunda bu katmanlardan en içte olanın yırtılarak orta katmandan kendisine yeni bir akış yolu yapmasıdır. Özellikle yüksek tansiyon, sigara ve uyuşturucu madde (kokain) kullanımı, yaşlılık ve aile öyküsü aort anevrizmasının görülme riskini büyük ölçüde artıran faktörlerdir.
Aortun tıkanması veya daralması ise çeşitli faktörlerle damardan yeterli kan akımının olmaması veya pıhtı kalıntıları nedeniyle damarda tıkanması veya daralmasıdır. Özellikle damar sertliği, diyabet (şeker hastalığı), sigara kullanımı aort tıkanması / daralması riskini artırmaktadır.
Aort damar genişlemesi (yırtılması) durumunda hastalarda öksürük, nefes darlığı ve ağızdan kan gelmesi gibi sorunlar görülebilir. Karın boşluğu içerisindeki aort damarının genişlemesi (abdominal aort anevrizma) durumunda ise en dikkat çeken belirti karın ağrısı olur. Göğüste oluşan ani ve şiddetli ağrılar, nabzın azalması, terleme, nefes darlığı ve halsizlik belirtilerinin bir yada birkaçının ortaya çıkması ise aort diseksiyonuna işaret eder.
Bunların yanı sıra ağrı, iyileşmeyen yaralar, gangren, yürüme bozukluğu belirtileri de bir diğer aort hastalığı olan aort tıkanması veya daralmasının habercisi olabilmektedir.
Bu şikayetlerden bir ya da birkaçını gören hastalar en kısa zamanda uzman bir kalp damar hekimine başvurmalı; akabinde EKO, BT, MR,Periferik Anjiyografi, Renkli Doppler ve / veya Transözefajial EKO ile söz konusu rahatsızlığın var olup olmadığı gözlemlenmelidir.
Kalbi giden damarların anjiyo ile değerlendirilmesinin ardından tedavi süreci başlar. Küçük anevrizmalar ilaç tedavisi ile giderilebilir; nitekim anevrizma 5 cm’den büyük ise cerrahi müdahale gerektirir. Gelişen teknolojinin de desteği ile kasık bölgesinde açılan küçük kesiden damara giriş yapılır ve damar içerisine stent yerleştirilerek anevrizmaya müdahale edilir.
Aort diseksiyonunun tedavisinde uygulanacak yöntem, diseksiyonun durumuna göre şekillenmektedir. Hayati tehlike oluşturan aort diseksiyonu vakalarına cerrahi yöntemlerle müdahale edilir ve diseksiyon bölgesine yapay damarlar yerleştirilir. Aort kapağının etkilendiği vakalarda bunun da değişimi gerekebilmektedir.
Aort tıkanması veya daralması vakalarında hastaya anjiyografi ile stent greft yerleştirilir. Nitekim aortta tam bir tıkanma durumu söz konusuyla tedavi için en etkili yöntem ameliyat olacaktır.
Şah damarlar, boynumuzun her iki tarafında yer alan; beyne oksijenli kan taşıyan ana damarlardır. Çeşitli faktörlerle bu şah damarların daralması veya tıkanması (karotis arter); felç veya beyin fonksiyonlarının kaybına neden olabilen, oldukça tehlikeli bir rahatsızlıktır. Kalp damar hastalıkları sonucu sık görülen karotis arterin oluşmasında en büyük risk faktörü ise damar sertliğidir. Şah damar darlığı veya tıkanıklığı riskini artıran diğer faktörler ise; ileri yaş, sigara kullanımı, hiperkolesterolemi, hipertansiyon, şeker hastalığı ve aile öyküsüdür.
Karotis arter rahatsızlığı ne yazık ki hastaya çok fazla belirti göstermez. Bu da erken tanı şansını oldukça azaltan bir faktördür. Şah damar tıkanıklığı, kontrol amaçlı yapılan renkli doppler ultrasonografide ortaya çıkarılabilir. Bunun dışında hastaların rahatsızlığı genellikle geçici ya da kalıcı inme sonucunda ortaya çıkar; geçici ya da kalıcı görme kaybı, konuşma bozukluğu, kol ve bacak felci ile görülebilir.
Beyindeki dolaşımın bozulmasıyla beyin bölgesinde fonksiyon kaybına neden olan şahdamar darlığı, hafif vakalarda beyinde geçici fonksiyon kaybına neden olur. Nitekim bazı vakalarda bu bulgular kalıcıdır ve hastanın hayatını kaybetmesine ya da bakıma muhtaç kalmasına neden olabilmektedir.
Şah damar darlığı veya tıkanıklığı şüphesi duyulan hastaların öyküsünün alınmasının ardından kesin tanı koymak amacıyla; Boyun renkli doppler ultrasonografisi, MR anjiografi, BT anjiografi, Klasik anjiografi görüntülenme yöntemleri kullanılabilir.
Karotis Arter vakalarının tedavisinde ‘Karotis Endarterektomisi’ bilinen adıyla açık ameliyat veya Endovasküler (Kapalı) yöntemi uygulanır.
Karotis Endarterektomisi operasyonunda hastaya kokal, spinal veya genel anestezi verilmektedir. Ameliyatta darlığa neden olan plak, cerrahi müdahale ile çıkarılır ve hasta 2 ila 3 gün gözetim altında tutulur.
Endovasküler yöntemle gerçekleştirilen karotis ameliyatlarında hastanın kasık bölgesi lokal anestezi ile uyuşturulur ve kasık atardamarına iğneler yardımıyla ulaşılır. Tıkanmaya neden olan küçük parçaların beyin kan dolaşımına geçmesini önlemek amacıyla geçici bir filtre takılmasının ardından daralma görülen bölgeye stent yerleştirilerek darlık açılır. Açık ameliyat kadar başarılı sonuç veren bu yöntemin uygulanmasının ardından hasta 1 ila 2 gün hastanede yatırılır.
